RSS

Από το αμπέλι στο βαρέλι...


«Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια», λέει μια παροιμία. Ο Σεπτέμβρης ονομάζεται από το λαό μας και Τρυγητής. Οι αγρότες, μάλιστα, θεωρούν την πρώτη του Σεπτέμβρη αρχή της γεωργικής χρονιάς. Ο τρύγος εξακολουθεί να είναι από τα σπουδαιότερα γεγονότα της αγροτικής ζωής. Παλιότερα ήταν συνδεδεμένος με σκληρή, χειρωνακτική εργασία, που απαιτούσε την κινητοποίηση όλων, μικρών και μεγάλων, αλλά έμοιαζε πολύ και με ένα χαρούμενο πανηγύρι. Ακόμη και τα σχολεία έκλειναν κατά τη διάρκειά του, για να βοηθήσουν τα παιδιά στο μάζεμα των σταφυλιών. «Θέρος, τρύγος, πόλεμος» έλεγαν οι παππούδες μας και καθόλου άδικο δεν είχαν...

Πατρίδα της Αμπέλου της Οινοφόρου, που ανήκει στην οικογένεια των Αμπελιδών, θεωρείται ο Καύκασος και ειδικότερα οι περιοχές της Αρμενίας και του Πόντου. Ευδοκιμεί, ωστόσο, από αρχαιοτάτων χρόνων στις μεσογειακές χώρες. οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν εύκολα το φυτό με τα χαρακτηριστικά παλαμοειδή φύλλα και τους τρυφερύς, πράσινους έλικες, τους οποίους χρησιμοποιεί για να... σκαρφαλώνει και να στηρίζεται. Το σταφύλι μαζί με την ελιά είναι ίσως οι πιο αγαπημένοι καρποί στη χώρα μας.
Όλα τα σύνεργα του τρύγου, μαχαιράκια, κλαδευτικά ψαλίδια, κάδοι, κοφίνια, κρασοβάρελα και οι ειδικές εγκαταστάσεις (πατητήρια, δεξαμενές) επισκευάζονται και καθαρίζονται ώσπου να έρθει η ώρα της δράσης. Τα σταφύλια κατατάσσονται σε κατηγορίες, ανάλογα με το χρώμα τους. Έτσι έχουμε τα άσπρα (σουλτανίνα, ροζακί, σαββατιανό), τα μαύρα (μαυροδάφνη) και τα κόκκινα (φράουλα, ροδίτης). Αλλά η βασικότερη διάκρισή τους είναι σε επιτραπέζια (φαγώσιμα, δηλαδή) και οινοπαραγωγά. Η καλλιέργεια του αμπελιού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Απαιτεί από τους αγρότες να ασχολούνται συστηματικά με τη φροντίδα του σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. 

Το φθινόπωρο, μετά τον τρύγο, το «ξελακώνουν» και το λιπαίνουν. Το Γενάρη το κλαδεύουν, γιατί όπως λέει κι η παροιμία «Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.. Την άνοιξη το «ξεφυλλίζουν», αφαιρούν δηλαδή από τους βλαστούς τα περιττά φύλλα, για να αεριστεί και να δυναμώσει. Ακολουθεί το βλαστολόγημα και το κορφολόγημα.
Εχθροί του αμπελιού είναι η κακοκαιρία που μπορεί να έρθει σε λάθος εποχή (π.χ. χιόνια ή παγετός την άνοιξη) και οι αρρώστιες που προκαλούν ορισμένα φυτικά παράσιτα (περονόσπορος) και ορισμένα ζωικά (φυλλοξήρα). Επίσης, τα πουλιά, οι αλεπούδες και οι σκαντζόχοιροι τρελαίνονται για σταφύλια!

Η διαδικασία της μετατροπής των σταφυλιών σε κρασί ονομάζεται οινοποίηση. Τα σταφύλια αποτελούνται από το βόστρυχο (τσάμπουρο ή τσαμπί) και τις ρώγες. Όταν ωριμάσουν, κόβονται και μεταφέρονται στα πατητήρια (ληνούς) ή στα θλιπτήρια, μέσα σε πλεκτά, ξύλινα ή μεταλλικά κοφίνια, για να μη θρυμματιστούν και μωλωπιστούν. Μετά το πάτημα ή σύνθλιψη, προκύπτει ο μούστος, που αποτελείται από νερό στο μεγαλύτερο ποσοστό του, σάκχαρα, οξέα και ένζυμα.
Ο μούστος (συνήθως κρατιέται κάποια ποσότητα για να φτιαχτεί μουσταλευριά και πετιμέζι) μοιράζεται σε ξύλινα βαρέλια ή ειδικές δεξαμενές και αφήνεται να «βράσει». Αυτή η διαδικασία λέγεται ζύμωση και πραγματοποιείται χάρη στα ένζυμα που παράγονται από τους σακχαρομύκητες. Από τη ζύμωση προκύπτει αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα) και διοξείδιο του άνθρακα. Ακολουθεί η απομάκρυνση των άχρηστων υλικών («οινολάσπη.) και του διοξειδίου του άνθρακα, η διήθηση του κρασιού και τέλος η εμφιάλωση. Και μετά... όταν μεγαλώσουμε κι εμείς στην υγειά μας.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Μια ιστορία από μετάξι...

Είμαι η Λευκή Πεταλούδα, η προορισμένη να ζήσω μόλις τρεις μέρες από τη στιγμή που θα τρυπήσω το μεταξένιο μου κουκούλι. Φιλαράκια μου, σας προσκαλώ να με ακολουθήσετε σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο δρόμο του μεταξιού!

Τσάι με κουκούλι!
Μια φορά κι έναν καιρό, το 2690 π.Χ. περίπου, στη μακρινή Κίνα, η όμορφη πριγκίπισσα Σι-Λιγκ-Τσι κατέβηκε στον κήπο του παλατιού της για να πιει το τσάι της. Διάλεξε την πιο φουντωτή μουριά του κήπου της και κάθισε στον ίσκιο της, για να απολαύσει το ρόφημά της. Ξαφνικά, ένα μικρό στενόμακρο μπαλάκι έπεσε μέσα στο φλιτζάνι της με το βραστό νερό. Προσπάθησε να το τραβήξει έξω και είδε με έκπληξη ότι τραβούσε μια μακριά και πολύ ανθεκτική κλωστή. Είχε βρει, όπως μαντέψατε, την άκρη του νήματος και το κουκούλι του μεταξοσκώληκα άρχισε να ξετυλίγεται. Ποτέ άλλοτε δεν ψάρεψε κανείς ένα θησαυρό μέσα σε μια κούπα τσάι! Γι' αυτό ο λαός της ανακήρυξε την όμορφη πριγκίπισσα «θεά της μουριάς και του μεταξιού» και προστάτιδα της σηροτροφίας. Η αρχή της τέχνης της μεταξουργίας, προνόμιο και επτασφράγιστο μυστικό των Κινέζων για είκοσι περίπου αιώνες, ταυτίστηκε με το μύθο της.






Τα βρήκαν... μπαστούνια
Ποιοι; Μα οι Κινέζοι, με το ελληνικό δαιμόνιο! Μη μου πείτε ότι δεν έχετε ακούσει την περίφημη ιστορία για το πώς δύο πανέξυπνοι καλόγεροι-κατάσκοποι έκλεψαν, με εντολή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, το μυστικό του μεταξιού από τους Κινέζους! Παράλληλα με τη διάδοση του Χριστιανισμού στους λαούς της μακρινής Ανατολής, ο αυτοκράτορας τους είχε αναθέσει να μάθουν τα πάντα για το μετάξι, με μεγάλη προσοχή και μυστικότητα, γιατί οι Κινέζοι δεν αστειεύονταν: το εμπόριο μεταξιού ήταν γι' αυτούς μονοπώλιο και πηγή πλούτου και όποιος διέρρεε στοιχεία και πληροφορίες για την τέχνη της σηροτροφίας τιμωρούνταν με θάνατο. Έτσι οι καλόγεροί μας κατέφυγαν στο κόλπο των κούφιων μπαστουνιών, έκρυψαν σ' αυτά τα αυγά του μεταξοσκώληκα και τους σπόρους της μουριάς, με τα φύλλα της οποίας τρέφεται το θαυμαστό αυτό έντομο, και μετέφεραν μια χαρά στο Βυζάντιο το μυστικό.
Ο δρόμος του μεταξιού
Επειδή, ωστόσο, εσείς τα ΙΜΕάκια δεν αρκείστε μόνο σε όσα αναφέρουν οι πηγές, αλλά ψάχνετε και τις αποδείξεις που θεμελιώνουν κάθε γνώση, θα σας το μαρτυρήσω: στην πραγματικότητα η τέχνη της μεταξουργίας διέρρευσε χάρη σε κάποιους ανθρώπους που ταξίδευαν ανταλλάσσοντας εμπορεύματα, ιδέες, γνώσεις και στοιχεία των πολιτισμών των λαών που γνώριζαν στα ταξίδια τους. Ο λεγόμενος «δρόμος του μεταξιού» διέσχιζε την Ασία απ' άκρη σ' άκρη, συνδέοντας την Κίνα και το οροπέδιο του Θιβέτ με την Περσία, την Αραβία, το Βυζάντιο και τις χώρες της Ευρώπης. Έμποροι και εξερευνητές, μοναχοί και πολέμαρχοι, βασιλιάδες, αλλά και απλοί άνθρωποι που πάλευαν για την επιβίωση, συναντιόνταν σε αυτό το δρόμο του κινδύνου και της περιπέτειας. Θυμηθείτε το Μέγα Αλέξανδρο ή το Μάρκο Πόλο. Από τον 1ο αιώνα π.Χ. και για 1.600 χρόνια ο δρόμος του μεταξιού έφερνε σε επικοινωνία την Ανατολή και τη Δύση του τότε γνωστού κόσμου.
Ποια είναι άξια για τα μετάξια;
Ποιες ή ποιοι άραγε φορούσαν τα μεταξωτά; Η απάντηση είναι ίδια για όλες τις εποχές: αυτές και αυτοί που μπορούσαν να τα πληρώσουν! Γιατί το αυθεντικό μετάξι ήταν και είναι είδος πολυτελείας και κόστιζε ακριβά. Να φανταστείτε ότι στα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια φορούσαν μεταξωτά ρούχα μόνο ο αυτοκράτορας (τη λεγόμενη «πορφύρα»), κάποιοι υψηλοί αξιωματούχοι και οι κυρίες της αριστοκρατίας. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τιβέριος μάλιστα, προσπαθώντας να στηλιτεύσει το κύμα νεοπλουτισμού και... μεταξομανίας στην εποχή του, κατήγγειλε: «...τα χρήματά μας στέλνονταν σε ξένες χώρες, ακόμη και στους εχθρούς μας, για να προμηθευτούμε ψευτοπράγματα». Την άποψή του, ωστόσο, δε συμμερίζονταν καθόλου οι κυρίες της αυλής, που λάτρευαν τα μεταξωτά φορέματα και συναγωνίζονταν η μία την άλλη σε κομψότητα. Στα νεότερα χρόνια, στην Ευρώπη, ονομαστά κέντρα παραγωγής μεταξιού υπήρξαν κατά καιρούς η Κωνσταντινούπολη, η Τραπεζούντα, η Θεσσαλονίκη, η Προύσα και το Σουφλί, ενώ το Μάντσεστερ, η Λυόν, η Κολονία και το Μιλάνο υπήρξαν κυρίως κόμβοι επεξεργασίας και διακίνησης.


Το μετάξι θέλει τάξη
Εγώ, η Λευκή Πεταλούδα, δεν ήμουν πεταλούδα από την αρχή της ζωής μου. Πρέπει να ξέρετε ότι όταν γεννιόμαστε είμαστε μικροσκοπικοί «μεταξόσποροι», τα αυγά δηλαδή του μεταξοσκώληκα, μεγέθους όχι μεγαλύτερου από το κεφάλι μιας καρφίτσας. Η ιστορία της ζωής μας είναι διαφορετική όταν ζούμε στη φύση και διαφορετική όταν γεννιόμαστε σε σηροτροφείο. Ένας φίλος μου που γεννήθηκε σε σηροτροφείο εκκολάφθηκε ύστερα από 12-15 μέρες, μέσα στο ειδικό «κουτί» με άλλα 20.000 αυγά περίπου, στις ιδανικές για εκείνα συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού. Ήταν ένας μαυριδερός μεταξοσκώληκας μεγέθους τριών περίπου χιλιοστών και αμέσως τον απόθεσαν στα ειδικά «κρεβάτια» του σηροτροφείου. Εκεί τον τάιζαν με ψιλοκομμένα φύλλα μουριάς έξι φορές το εικοσιτετράωρο. Πέρασε, όπως κι εγώ, από πέντε διαφορετικά στάδια («ηλικίες»), ώσπου να μεγαλώσει και να υφάνει το κουκούλι του και στους ενδιάμεσους χρόνους έπεφτε σε «ύπνο». Κατά τη διάρκεια του «πρώτου ύπνου» κάθε άλλο παρά κοιμόταν: στην πραγματικότητα άλλαζε πουκάμισο (δέρμα), γιατί το παλιό δεν τον χωρούσε. Η διάρκεια της εκτροφής του ήταν 30 μέρες. Μετά άρχισε το «κλάδωμα». Οι σηροτρόφοι τοποθέτησαν στα «κρεβάτια» κλαδιά πουρναριού κι εκεί σκαρφάλωσε για να πλέξει το κουκούλι του. Έχει δυο μεταξογόνους αδένες κι από εκεί έβγαλε τη μεταξοκλωστή με την οποία ύφανε τη φωλιά του, μέσα σε απόλυτη ησυχία και σκοτάδι. Η μεταξοκλωστή μας έχει μήκος 2.000 μέτρα περίπου και την υφαίνουμε σε οχτάρια, από έξω προς τα μέσα.
Στη φύση
Εγώ που ζούσα στη φύση, σε 5-10 ημέρες μετά τη δημιουργία του κουκουλιού, άρχισα σταδιακά να μεταμορφώνομαι μέσα σε αυτό. Στην αρχή έγινα χρυσαλλίδα και έπειτα Λευκή Πεταλούδα. Τρύπησα το κουκούλι μου και πέταξα προς την ελευθερία, όπου μοναδικός μου σκοπός είναι να ζευγαρώσω και να γεννήσω τα περίπου 600 αυγά μου. Η διαδικασία αυτή διαρκεί τρεις μέρες. Μετά θα πεθάνω και η ιστορία του μεταξοσκώληκα θα ξαναρχίσει από την αρχή.


Στο σηροτροφείο
Για το φίλο μεταξοσκώληκα που ζει σε σηροτροφείο τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Οχτώ περίπου μέρες μετά το πλέξιμο των κουκουλιών, οι εργάτριες τα «ξεκλαδώνουν», τα μαζεύουν δηλαδή από τα κλαδιά με προσοχή και τα βάζουν σε καλάθια. Ακολουθεί η διαδικασία της «απόπνιξης», του ψησίματος των κουκουλιών σε ειδικούς φούρνους, με στόχο να θανατωθούν οι χρυσαλλίδες και να μην προλάβουν να τα τρυπήσουν. Μετά, έχουμε τον καθαρισμό, τη διαλογή και την «αναπήνιση» ή ξετύλιγμα της κλωστής από το κουκούλι, με τη βοήθεια ζεστού νερού (θυμηθείτε την Κινέζα πριγκίπισσα του μύθου), για να φύγει η φυσική της κόλλα, και μιας ειδικής βούρτσας, ώστε να βρεθεί η αρχή του νήματος πιο εύκολα. Τέλος, τα νήματα ξαναμαζεύονται σε μασούρια, καθαρίζονται από τυχόν εξογκώματα, «ζευγαρώνονται» για να προκύψει ακόμη πιο ανθεκτική κλωστή και είναι έτοιμα για ύφανση. Παλαιότερα τα μεταξωτά νήματα βάφονταν μόνο με φυτικά χρώματα, σήμερα τον πρώτο λόγο έχουν οι χημικές βαφές. Εξάλλου, είναι πλέον πολύ εύκολο να βρεις προϊόντα από ρεγιόν και νάιλον νήματα, δηλαδή τεχνητό μετάξι τα οποία είναι πολύ πιο φτηνά από το αυθεντικό, αλλά φυσικά και πολύ κατώτερης ποιότητας.

πηγή:IMEakia

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Κύκλους κάνει... το νερό!

Στο σώμα μας και στη φύση, από μια σταγόνα ως τους ωκεανούς, από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας. Νερό, νερό, νερό... ιερό και αναντικατάστατο. Η σημασία του μεγάλη, η ύπαρξή του απαραίτητη.

Αλήθεια, είχες σκεφτεί ποτέ πόσο όλα γύρω μας και μέσα μας έχουν νερό; Πόσο αναγκαίο και χρήσιμο υπήρξε από τα παλιά χρόνια; Και πώς, για να φτάσουμε εμείς να το χρησιμοποιούμε και να το εκμεταλλευόμαστε, το νερό κάνει διαρκώς... κύκλους; Όχι για να μας ζαλίσει, αλλά για να μας φροντίσει. Βοηθάει βέβαια και ο ήλιος σ’ αυτό, και μάλιστα πολύ, γιατί με τις θερμές ακτίνες του κάνει τα νερά των θαλασσών, των λιμνών και των ποταμών να ανεβαίνουν ψηλά και σαν υδρατμοί που γίνονται να σχηματίζουν τα σύννεφα. Μα εκεί ψηλά, μερικές φορές, δεν κάνει και τόσο ζέστη! Και όταν τα σύννεφα... κρυώσουν, οι υδρατμοί τους γίνονται πάλι νερό και... βαραίνουν. Έτσι, από το βάρος, να σταθούν πια στα ύψη δεν μπορούν. Γίνονται βροχή, χιόνι ή χαλάζι και επιστρέφουν εκεί από όπου ξεκίνησαν... στις λίμνες, στα ποτάμια και στις θάλασσες. Κι άντε πάλι από την αρχή!


Ένας κύκλος ξανά και ξανά, γεμάτος ζωή, που μας δίνει ζωή. Αυτός είναι ο κύκλος του νερού κι εμείς είναι ώρα να προστατεύσουμε το νερό και να του επιτρέψουμε να συνεχίζει ασταμάτητα τον κύκλο του, για να μπορούμε να το αξιοποιούμε και να το απολαμβάνουμε!

πηγή:IMEakia

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Ατομική καρτέλα για τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου ή της τάξης.

Σχεδιάσαμε νέα ατομική καρτέλα για τη δανειστική μας βιβλιοθήκη.
Αν σας αρέσει μπορείτε να την κατεβάσετε.



  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Ο Σεπτέμβρης στο σχολείο, της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου.

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα παιδιά του Φθινόπωρου» - Σειρά: Ιστορίες με τους 12 μήνες,Πατάκης 1988, 18η έκδοση 2010. Εικ.: με κολάζ της Λ.Π.-Α.)


Τη μέρα που γεννήθηκε ο Σεπτέμβρης στη χώρα του παππού του, του Χρόνου, μια παρέα συννεφάκια έπαιζαν κυνηγητό στη γειτονιά.
    «Να πάω κι εγώ να παίξω μαζί τους;» ρώτησε ο Σεπτέμβρης τον πατέρα του το Φθινόπωρο.
     Το Φθινόπωρο, που ήταν ζωγράφος, είχε πολύ δουλειά και λίγη όρεξη για κουβέντες. Ζωγράφιζε με τα μακριά του πινέλα. ΄Εβαζε κίτρινα φύλλα στα δέντρα, χρυσαφένια σταφύλια στ’ αμπέλια και αφρισμένα κύματα στις ακρογιαλιές.
     «Να ρωτήσεις καλύτερα τη μητέρα σου» αποκρίθηκε.
    ΄Ετσι ο Σεπτέμβρης ρώτησε τη Βροχή.
     «Κυνηγητό;» ξαφνιάστηκε κείνη. «Μα μόλις γεννήθηκες, δεν μπορείς!»
     «Μπορώ!» της αντιμίλησε ο γιος της. Αφού είμαι μήνας, τρέχω από την πρώτη μου μέρα.»
     «΄Ασ’ τον να παίξει με τα συννεφάκια!» μπήκε στη μέση ο παππούς ο Χρόνος. «Καιρός του είναι.»
    ΄Ετσι ο Σεπτέμβρης άρχισε να παίζει ολημερίς κυνηγητό με τους καινούριους του φίλους.
     Ένα πρωί όμως τα συννεφάκια πέρασαν εμπρός από το σπίτι του βιαστικά, ντυμένα με γκρίζες ποδιές και κρατώντας το καθένα μια σάκα γεμάτη νερό.
      «Ε, συννεφάκια! Για πού το βάλατε;» ρώτησε ο Σεπτέμβρης. «Δε θα παίξουμε σήμερα;»
      «Δεν μπορούμε!» είπαν μ’ ένα στόμα τα συννεφάκια. «Από σήμερα θα πηγαίνουμε κάθε μέρα σχολείο.
       Και συνέχισαν ο δρόμο τους βιαστικά.
      «Να πάω κι εγώ στο σχολείο μαζί τους;» ρώτησε ο Σεπτέμβρης τη μάνα του.
       Η κυρα-Βροχή ετοιμαζόταν να κατέβει στη γη να ποτίσει τους αγρούς και τους κήπους, να καταβρέξει τους δρόμους και να πλύνει τις πόλεις. Είχε φούριες λοιπόν και λίγο κέφι για λόγια.
      «Δε ρωτάς καλύτερα τον πατέρα σου;» είπε.
     ΄Ετσι ο Σεπτέμβρης ρώτησε το Φθινόπωρο, που ζωγράφιζε ακόμα.
      «Σχολείο;» απόρησε του λόγου του. «Μα δεν είσαι παρά δέκα ήμερών. Τα συννεφάκια ίσως έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο.»
      «Και τι σημασία έχει;» γκρίνιαξε ο γιος του. «΄Ενας μήνας δέκα ημερών δεν έχει προχωρήσει και λίγο. Αν ήμουν εννιά, θα καθόμουν στο σπίτι να τεμπελιάζω.»
      «΄Ασ’ τον να πάει σχολείο!» μπήκε στη μέση ο παππούς ο Χρόνος. «Καιρός είναι.»
      ‘Ετσι ο Σεπτέμβρης έτρεξε γρήγορα, πρόφτασε τα συννεφάκια και πήγε μαζί τους στο σχολείο της Συννεφιάς…

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Την Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου ανοίγουν τα σχολεία.

Την Τετάρτη, στις 11 του μήνα και ώρα 8:30 π.μ θα γίνει η έναρξη της νέας  σχολικής χρονιάς με τον καθιερωμένο αγιασμό.


ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ!

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Το εβδομαδιαίο μας πρόγραμμα!